Overgangsklachten

De overgang is de periode waarin de vrouw haar laatste menstruatie krijgt. Deze periode gaat gepaard met sterke hormoonschommelingen en geeft bij de meeste vrouwen veel klachten. In dit artikel lees je waardoor de overgang ontstaan, welke symptomen je hierbij kunt ervaren en wat je ertegen kunt doen.

Wat is de overgang?

De overgang is de periode in het leven van de vrouw rondom de laatste menstruatie. De menopauze is de allerlaatste menstruatie. Deze vindt gemiddeld rond het 51e levensjaar plaats. De voorraad eicellen in de eierstokken neemt hierbij af. Hierdoor heb je geen ovulatie meer, maak je geen progesteron meer aan en minder oestrogeen. De overgang wordt ook wel climacterium genoemd.

In de eerste periode van de overgang, de pre-menopauze, zul je merken dat de cyclus onregelmatig is, de menstruatie kan heftiger zijn en kan korter of langer zijn. In de postmenopauze, het langer dan 1 jaar uitblijven van de menstruatie, merk je de effecten van een verminderde oestrogeenaanmaak. Dit kan zijn het hebben van minder energie, een depressieve stemming, vaginale droogheid en slaapproblemen. Het kan ook zijn dat al op jonge leeftijd de voorraad eicellen in de eierstokken afneemt, waardoor je eerder in de overgang terecht komt. Om te weten of je in de overgang bent kan je je eenvoudig laten testen.

Tijdens de overgang is de hormoonhuishouding op zoek naar een nieuw evenwicht. De hoeveelheid oestrogeen en progesteron neemt af en de hormonen LH en FSH daarentegen zullen snel stijgen.

Welke hormonen spelen de grootste rol bij de overgang?

Bij vrouwen zorgen verschillende geslachtshormonen met elkaar voor het verloop van de menstruatiecyclus. Rondom de overgang verandert de wisselwerking. Hierbij spelen deze vier hormonen een belangrijke rol.

• Oestrogeen: het hormoon oestrogeen wordt aangemaakt in de eierstokken, bijnieren, vetweefsel en tijdens de zwangerschap ook in de baarmoeder. Oestrogeen heeft vele functies. Het zorgt voor de opbouw en herstel van onze lichaamscellen, onder andere van de huid en slijmvliezen. Het houdt de botten stevig. Daarbij stimuleert het een gezond libido en de aanmaak van serotonine (gelukshormoon).
• Progesteron: het hormoon progesteron wordt aangemaakt in de eierstokken en bijnieren. Progesteron heeft een belangrijke rol tijdens de menstruatiecyclus en de zwangerschap. Het draagt bij aan een goede nachtrust.
• FSH: het follikel stimulerend hormoon (FSH) wordt door een kliertje in de hersenen aangemaakt. FSH zorgt voor rijping van de follikels (voorlopers van de eicellen) zodat een eisprong kan plaatsvinden. De FSH waarde stijgt tijdens overgang sterk.
• LH: het luteïniserend hormoon (LH) wordt door hetzelfde kliertje in de hersenen als FSH aangemaakt en stimuleert de eierstokken om oestrogeen en progesteron aan te maken. Onder invloed van LH vindt de eisprong plaats.

Tijdens de overgang stijgen de hormonen LH en FSH in het bloed, waarbij het FSH sterker stijgt dan het LH. De hormonen oestrogeen en progesteron daarentegen zullen dalen, waarbij progesteron in eerste instantie sterker daalt. De daling van oestrogeen verloopt langzaam, waardoor je de effecten hiervan ook pas na een tijdje in de overgang te zijn zult merken.

 

Overgangsklachten

Vaak krijgen vrouwen rondom het begin van de overgang eerst te maken een verandering van de menstruatiecyclus. In veel gevallen volgen de menstruaties zich sneller op dan daarvoor en verloopt de ongesteldheid heviger. Daarna neemt de tijd tussen de menstruaties juist weer toe en uiteindelijk helemaal uitblijven. Er zijn nog veel meer klachten waarmee je, naast een onregelmatige of hevige menstruatie, rondom de overgang te maken kunt krijgen. De klachten die direct een gevolg zijn van een lagere oestrogeenspiegel worden typische overgangsklachten genoemd. Veel vrouwen krijgen ook te maken met klachten die geen direct gevolg zijn van hormoonschommelingen, 'niet-typische overgangsklachten'.

Typische overgangsklachten zijn:

• Opvliegers en hevig zweten
  
  Opvliegers en hevig transpireren komen veel voor tijdens de overgang. Je kunt er plotseling en op elk moment mee te maken krijgen. Bij een opvlieger krijg je het meestal warm, je loopt rood aan en transpireert hevig. Sommige vrouwen hebben zelfs het gevoel dat ze koorts hebben. In veel gevallen duurt een opvlieger maar kort, tot een paar minuten. Soms kunnen klachten echter ook langer aanhouden, tot wel een half uur. Het is niet te zeggen hoe vaak vrouwen in de overgang hier gedurende de dag last van hebben. Het loopt uiteen van een paar keer per dag tot wel 20 keer. ’s Nachts gaan opvliegers vaak gepaard met hevig transpireren. Erg vervelend want dit kan zorgen voor slecht slapen, vermoeidheid of snelle irritatie.
  
  
• Een onregelmatige cyclus
  
  Aan het begin van de overgang kun je te maken krijgen met een onregelmatige menstruatiecyclus. Als gevolg van hormonale veranderingen volgen menstruaties zich aan het begin van de overgang sneller op. De menstruatie kan dan ook wat heviger zijn dan normaal. In een latere fase gaat er juist meer tijd tussen zitten en uiteindelijk blijft de menstruatie helemaal weg.
  
  
• Droge slijmvliezen (vagina, ogen, mond)
  
  Je ogen en mond kunnen tijdens de overgang droger aanvoelen dan daarvoor. De oorzaak hiervan zijn droge slijmvliezen, er kan dan minder speeksel en traanvocht worden aangemaakt. Dit kan ook gebeuren met de slijmvliezen van de vagina. Oestrogeen is namelijk belangrijk voor het in stand houden hiervan. Door een lager oestrogeen wordt het slijmvlies dunner en droger. Dit kan een zorgen voor jeuk, een branderig gevoel of pijn bij het plassen. Ook kan seks soms pijnlijk zijn.
  
  
• Verlies van libido
  
  Veel vrouwen hebben tijdens de overgang minder zin in seks. Zo’n 20 tot 45% van de vrouwen in de overgang merkt dit op. De oorzaak kan een droge vagina zijn waardoor seks soms pijnlijk is. Een andere oorzaak is een lichte daling van het testosteronniveau, waardoor het seksueel verlangen afneemt.

Andere 'niet-typische overgangsklachten' die kunnen voorkomen zijn:

• Hartkloppingen
• Gewrichtsklachten
• Haarverlies
• Hoofdpijn
• Depressie
• Gewichtstoename
• Obstipatie
• Stemmingswisselingen
• Pijnlijke borsten

De overgang test geeft je een indicatie bij overgangsklachten

Herken je bovenstaande overgangsklachten en wil je meer weten over de status van jouw hormoonhuishouding, dan is het verstandig om je te laten testen. De FSH waarde stijgt tijdens overgang sterk. Je FSH waarde testen laat daarom zien of jij misschien al in de overgang bent. Met een uitgebreide hormoontest wordt gekeken naar vier hormonen die een allemaal een belangrijke rol spelen bij de overgang. Zodra je weet of je in de overgang bent kan je snel in actie komen om de overgangsklachten te verlichten.