Trage schildklier?
De werking van jouw schildklier
Het is mogelijk dat afvallen niet lukt of dat je gewicht zelfs toeneemt terwijl je een gezond dieet volgt en veel beweegt of sport. De oorzaak hiervan kan een traag werkende schildklier zijn die zorgt voor een langzamere energiestofwisseling. Een andere veel voorkomende klacht die verband kan hebben met de werking van de schildklier is een gejaagd gevoel, terwijl een duidelijke aanleiding voor stress ontbreekt.
De schildklier is een vlindervormige klier aan de voorzijde van de hals, voor het strottenhoofd, tegen de luchtpijp aan. Door de schildklier worden de hormonen T3 en T4 gemaakt en afgegeven aan het bloed. Hierna worden deze hormonen naar verschillende organen getransporteerd. De hormonen T3 en T4 zijn belangrijk voor veel processen in het lichaam die te maken hebben met energie, groei, lichaamstemperatuur, eetlust, de opname van voedingsstoffen en verbranding van vet.
Schildklierhormonen T3 en T4
Door de schildklier worden de hormonen trijodothyronine (T3) en thyroxine (T4) gemaakt en afgegeven aan het bloed. Het gehalte T3 is belangrijk omdat dit de actieve vorm is die door het lichaam gebruikt wordt voor veel essentiële processen. Toch produceert de schildklier voornamelijk (voor ongeveer 90%) een inactieve vorm van het schildklierhormoon, T4 genoemd. Het hormoon T4 moet voordat het in de cellen kan worden gebruikt eerst omgezet worden in het T3-schildklierhormoon.
De werking van de schildklier en het hormoon TSH
Een goed werkende schildklier maakt continu precies genoeg van de schildklierhormonen T3 en T4 aan. Het hormoon TSH wordt aangemaakt in de hypofyse en zorgt er met name voor dat de schildklier hormonen produceert. De TSH waarde in je bloed is belangrijk voor een goede schildklierwerking; zonder TSH zou je schildklier dus geen schildklierhormonen aan je bloed kunnen afdragen. Wanneer je lichaam over te weinig schildklierhormonen beschikt maakt de hypofyse meer TSH aan met gevolg dat de schildklier harder gaat werken en schildklierhormonen aanmaakt. Een overschot aan TSH zorgt er voor dat de schildklier meer hormonen in de bloedbaan brengt. Het aflezen van de TSH waarde ter indicatie van schildklierproblemen werkt eigenlijk precies omgekeerd. Als je schildklier te traag werkt, zal je hypofyse meer TSH aanmaken om de traag werkende schildklier aan te sporen. Als je schildklier te snel werkt ziet de hypofyse minder reden om de schildklier aan te sporen, waardoor de TSH productie juist wordt geremd. In geval van een goed functionerende schildklier geldt; hoe hoger je TSH waarde, des te hoger de concentratie schildklierhormonen in je bloedbaan. TSH wordt daarom ook wel ‘schildklier-stimulerend hormoon’ genoemd. Samenvattend houdt dit in dat een verhoogde TSH waarde duidt op een te langzame schildklier. Een verlaagde TSH waarde is juist een teken van een te snel werkende schildklier.
Symptomen en oorzaken van een traag werkende schildklier
Veel voorkomende klachten bij een schildklier die traag werkt zijn:
- Vermoeidheid
- Afvallen lukt niet, je lichaamsgewicht kan zelfs snel toenemen
- Moeite met het reguleren van de lichaamstemperatuur, koude handen
- Een droge huid, haaruitval of brosse nagels
- Verminderde concentratie of geheugen
- Last van depressie of een neerslachtig gevoel
- Heftige en/of onregelmatige menstruatie
Als er sprake is van een trage schildklier wordt dit in veel gevallen veroorzaakt door de ziekte van Hashimoto. Andere mogelijke oorzaken zijn een ontsteking van de schildklier, bestraling in de nek of het gebruik van medicatie.
Symptomen en oorzaken van een snel werkende schildklier
Als de schildklier te snel werkt wordt er te veel schildklierhormoon afgegeven. Dit heeft invloed op het verloop van verschillende processen in het lichaam zoals bijvoorbeeld de hartslag en stofwisseling. Hierdoor heb je grotere kans op psychische klachten zoals een opgejaagd gevoel, stress of nervositeit. Door het effect op de stofwisseling kan een snelle schildklier ook zorgen voor symptomen zoals snel gewicht verliezen of een verhoogde hartslag.
Bij een te snel werkende schildklier wordt dit in de meeste gevallen veroorzaakt door de ziekte van Graves. Een vergroting van de schildklier, ontsteking of te hoge dosering schildkliermedicatie kunnen ook oorzaken zijn van een snelle schildklier.
Inzicht in je schildklierwaarden
Ben je bewust bezig met wat afvallen door sport, bewegen en een gezond dieet, maar zie je hier niets van terug wanneer je op de weegschaal staat? Of herken je de andere symptomen? Het is de moeite waard na te gaan of je schildklier te snel of te traag werkt. Je kunt je TSH waarde zien als een soort gaspedaal, deze waarde bepaalt in welke mate er schildklierhormonen worden aangemaakt. Vervolgens is het belangrijk dat het inactieve hormoon T4 de omzetting naar het actieve schildklierhormoon T3 goed reguleert. Door bloedonderzoek middels een vingerprik kan de schildklierfunctie worden getest en kun je inzichtelijk krijgen of je schildklier te weinig schildklierhormonen produceert. Met de combinatie test van TSH en T3+T4 krijg je inzicht in je waardes en de activiteit van je schildklierhormonen.