Lactose-intolerantie test

Onze testen zijn informatief. Om een lactose-intolerantie vast te leggen kun je naar de huisarts gaan om de diagnose te laten stellen. Echter is er vaak sprake van meerdere voedselintoleranties tegelijk en soms komt lactose negatief uit een test terwijl je wel symptomen kunt hebben. Daarom raden wij een uitgebreide intolerantietest aan, waarbij op een groot aantal intoleranties wordt getest.

Wat is een lactose-intolerantie?

In Nederland consumeert men per persoon gemiddeld 50 liter melk, 20 kilo kaas en 3 kilo boter per jaar. Echter, niet iedereen kan hier onbezorgd van genieten. Sommigen ervaren klachten als een opgeblazen gevoel, krampen, diarree, misselijkheid of braken na het consumeren van zuivel. Deze symptomen kunnen wijzen op een onvermogen om lactose, de suiker in melk en zuivel, te verteren - bekend als lactose-intolerantie. Bij mensen met lactose-intolerantie wordt lactose namelijk niet goed afgebroken vanwege een verminderde hoeveelheid van het enzym lactase.

Vanaf de geboorte krijgt een baby moedermelk, rijk aan lactose, waardoor het een energiebron is. De meeste zuigelingen hebben geen problemen met het verteren van deze melksuiker. Later in het leven vervangt dierlijke melk, zoals koemelk, moedermelk als voedingsbron. Naarmate kinderen ouder worden, neemt bij veel Afrikanen, Aziaten, Zuid-Amerikanen en Zuid-Europeanen de productie van lactase af. Hierdoor kan er een lactose-intolerantie ontstaan. Mensen met lactose-intolerantie dienen voorzichtig te zijn met het consumeren van lactose-bevattende producten.

Lactose en lactase

Wanneer je lactose-intolerant bent, maak je geen of onvoldoende van het enzym lactase aan. Dit enzym is verantwoordelijk voor het afbreken van melksuiker (lactose). Lactase wordt aangemaakt in de dunne darmwand. Als er geen of te weinig lactase wordt aangemaakt, kan lactose in onze voeding niet goed verteerd worden. Lactose komt zo onverteerd terecht in de dikke darm waar het ophoopt. Hier wordt het bewerkt en afgebroken door darmbacteriën waardoor er verschillende vetten, gassen en andere moleculen vrijkomen. De gevolgen hiervan zijn onder andere diarree, een opgeblazen buik en maag- en darmkrampen. De ernst van de klachten kan verschillen door de hoeveelheid lactose die genuttigd is, de leeftijd en de gezondheidstoestand.

Over de verschillen tussen warme, koude en rauwe melk

Bij een lactose-intolerantie is er weinig verschil in reactie op warme of koude melk qua lactose-concentratie. Rauwe melk, die niet-gepasteuriseerd is, kan volgens sommigen gemakkelijker te verteren zijn vanwege bepaalde bacteriën, maar wetenschappelijk bewijs is niet eenduidig en er zijn gezondheidsrisico's verbonden aan rauwe melk. De tolerantie voor lactose hangt af van de geproduceerde hoeveelheid lactase en geconsumeerde lactose.

Oorzaken van een lactose-intolerantie

Ongeveer 12% van de inwoners van Nederland heeft last van lactose-intolerantie, terwijl dit in België voor ongeveer 15% geldt. In zowel Nederland als België gaat het voornamelijk om de primaire en secundaire vorm van lactose-intolerantie.

• Primaire lactose-intolerantie: deze variant komt het vaakst voor. De meeste zuigelingen maken voldoende van het enzym lactase aan om moedermelk te kunnen verteren. Door het verouderingsproces kan bij sommigen de lactase-productie afnemen, vooral als er minder melk in het dieet zit, wat symptomen kan veroorzaken. Vanaf het derde levensjaar kan de productie van lactase afnemen en dan ontstaat er een lactose-intolerantie.
• Secundaire lactose-intolerantie: deze vorm ontstaat door een aandoening of letsel dat de dunne darm beschadigt, zoals een darmoperatie of bestraling van de darmen, darminfectie, coeliakie of inflammatoire darmziekten. Dit kan de productie van lactase (tijdelijk) verminderen. Indien de darm herstelt, kan er weer genoeg van het enzym lactase worden aangemaakt en verdwijnt de lactose-intolerantie.
• Congenitale lactose-intolerantie: het is zeldzaam, maar sommige zuigelingen kunnen direct na de geboorte lactose-intolerant zijn, met name bij premature geboortes. Zij maken vanaf de geboorte geen of zeer weinig van het enzym lactase aan. Bij sommige kinderen ontstaat de intolerantie door een genetische afwijking die de lactase-productie beperkt.
• Erfelijkheids- en omgevingsfactoren: lactose-intolerantie komt vaker voor in bepaalde etnische groepen. Bijvoorbeeld, in Azië heeft 64% van de bevolking het, in het Midden-Oosten 70% en in Afrika 65%. In vergelijking hebben Europese populaties er minder vaak last van. Een lactose-intolerantie wordt veroorzaakt door een verminderde productie van het enzym lactase. Dit is genetisch bepaald. Daarom zouden Aziatische mensen die verhuizen naar westerse landen dezelfde genetische aanleg voor een lactose-intolerantie behouden. Echter kunnen omgevingsfactoren, zoals dieetgewoonten, ook een rol spelen. Als een persoon met een genetische aanleg voor een lactose-intolerantie bijvoorbeeld opgroeit in een omgeving waar zeer weinig lactose-bevattende producten worden geconsumeerd, kunnen de symptomen van een lactose-intolerantie minder opvallend zijn.

Het verschil tussen een intolerantie voor lactose en een allergie

Bij mensen met lactose-intolerantie wordt lactose niet goed afgebroken vanwege een verminderde hoeveelheid van het enzym lactase. Dit is anders dan een voedselallergie, waarbij het immuunsysteem overdreven reageert op bepaalde stoffen. Bij een allergie kan zelfs een minimale inname van het allergeen al leiden tot ernstige reacties. Hoewel sommige mensen met een lactose-intolerantie beperkte hoeveelheden lactose kunnen innemen, is het belangrijk te benadrukken dat een koemelkallergie en een allergie voor geiten-, schapen- en paardenmelk een apart probleem is met een andere behandelaanpak. Daarom is het belangrijk om te testen waar jij overgevoelig voor bent.

Wat je kunt doen met de uitslag van jouw lactose-intolerantie test

Binnen veertien dagen nadat jouw sample is teruggestuurd krijg je een overzichtelijke uitslag veilig per mail. In het meest complete intolerantie-rapport staat jouw reactie op 287 voedingsmiddelen ingedeeld in overzichtelijke categorieën. Met kleuren (groen - oranje - rood) wordt duidelijk aangegeven hoe sterk je reactie op verschillende zuivelproducten is. We meten de volgende zuivelproducten:

Karnemelk, camembert, emmentaler, gouda, hüttenkäse, koemelk, mozzarella, parmezaanse kaas, koemelk bos d 4* (alpha - lactalbumine), koemelk bos d 5* (bèta - lactoglobuline), koemelk bos d 8* (caseïne), buffelmelk, kamelenmelk, geitenkaas, geitenmelk, kwartel ei, eiwit, eigeel, schapenkaas en schapenmelk.

Het rapport bestaat uit drie onderdelen

• We beginnen met een samenvatting van alle hoofdcategorieën. Hierin kun je direct zien binnen welk gebied jouw aandachtspunten liggen. De hoofdcategorieën zijn: groenten, granen & zaden, peulvruchten, fruit, noten, ei & melk, koffie & thee, superfoods, paddenstoelen, vis & zeevruchten, vlees, kruiden en overige.
• In de specifieke hoofdstukken worden de hoofdcategorieën uitgesplitst. Zo zitten er bijvoorbeeld twintig verschillende zuivelproducten in de ei en melk categorie. Achter ieder voedingsmiddel staan drie bolletjes. Aan de kleur kun je direct zien hoe hevig de reactie is.
• In het derde gedeelte van het rapport wordt uitgelegd wat de mogelijke symptomen zijn die samenhangen met een intolerantie op dit specifieke voedingsmiddel. Vervolgens krijg je informatie waar dit voedingsmiddel vaak in wordt verwerkt. Denk bijvoorbeeld aan koemelk, dat zit ook vaak in koekjes, kaas, yoghurt, etc. Je krijgt daarnaast informatie waar je op moet letten als je het etiket van een voedingsmiddel bekijkt. Tot slot krijg je een lijst met alternatieve voedingsmiddelen die je als vervangend product kunt gebruiken.

Praktische tips bij een lactose-intolerantie

Indien je erachter bent gekomen dat je lactose-intolerant bent, kun je de volgende dingen doen: een lactose-intolerantie dieet volgen, lactase-tabletten nemen en begeleiding zoeken van een diëtist. Hieronder vind je tips voor bij het lactosevrij dieet. Uiteraard krijg je nog veel meer tips van ons na het afnemen van onze voedselintolerantietest.

Het lactose-intolerantie dieet

Het vermijden of beperken van lactose bevattende voedingsmiddelen en dranken is de belangrijkste manier om met lactose-intolerantie om te gaan. Dit wordt ook wel het lactose-intolerantie- of lactosevrij dieet genoemd.

Lactose-intolerantie: wat je beter niet kunt eten

Bij een dieet zonder lactose zijn melkproducten vaak beperkt. Mensen met een lactose-intolerantie kunnen maag- en darmproblemen ervaren na het consumeren van lactose-houdende producten. Denk hierbij aan klachten als een opgeblazen gevoel, gasvorming, diarree, obstipatie en misselijkheid. Een kleine hoeveelheid melk is vaak geen probleem. De EFSA (European Food Safety Authority) stelt dat veel mensen tot wel 12 g lactose in één keer kunnen innemen zonder klachten te krijgen - dit is vergelijkbaar met 250 ml melk. Zuivelproducten zoals melk, kaas, ijs en yoghurt zijn veel voorkomende bronnen van lactose. Lactose in combinatie met andere ingrediënten, zoals in havermout of sauzen, wordt vaak beter verdragen omdat het relatief lage hoeveelheden bevat.

Wat je wél mag eten bij een lactose-intolerantie

Hoewel je lactose beperkt, betekent dat niet dat je het volledig moet vermijden. Bijvoorbeeld, yoghurt bevat ongeveer 108 levende yoghurtbacteriën per gram die helpen bij de lactose-vertering, waardoor één schaaltje yoghurt meestal goed wordt verdragen. Harde kazen gaan ook meestal goed. Het geleidelijk verhogen van de lactose-inname en het in de gaten houden van de symptomen kan helpen bij het bepalen van de individuele tolerantie-niveaus. Een diëtist kan hiermee helpen met een opbouwschema.

Voor wie sterk reageert op lactose zijn er ook specifieke lactosevrije producten beschikbaar. Die kun je herkennen aan het 'lactosevrij' label. Er zijn veel lactosevrije of lactose gereduceerde producten verkrijgbaar, waaronder lactosevrije melk, kaas-alternatieven en zuivelvrije desserts. Overweeg daarnaast plantaardige melk- en yoghurt-alternatieven, zoals die van soja, haver, amandel of kokos.

Voorbeelddagmenu lactosevrij dieet

Ontbijt: bakje soja-, amandel- of rijstyoghurt met een gesneden appel, handje gemengd rood fruit (bijvoorbeeld aardbeien en bramen), drie eetlepels havermout en een snufje chiazaad.

Tip: begin je dag met een warme kruidenthee of lauwwarm citroenwater. Dit stimuleert de spijsvertering en bereidt je maag voor op de komende maaltijd.

Lunch: twee speltcrackers met lactosevrije smeersel (bijvoorbeeld hummus), belegd met een paar plakjes kalkoenfilet of avocado, rucola, plakjes radijs en een snufje alfalfa. Overweeg ook om er een gekookt eitje naast te serveren voor wat extra eiwitten. Dit zorgt voor meer verzadiging van je lunch.

Avondeten: gegrilde tempeh, zalmfilet of kippenborst met quinoa, groene asperges, gele paprika en een stukje lente-ui, geserveerd met een zelfgemaakte saus van twee eetlepels cashewpasta, lactosevrije room en een beetje tamari (sojasaus zonder gluten).

Lactase-supplementen

Er zijn speciale lactose-intolerantie pillen verkrijgbaar bij de drogist. Deze lactase-tabletten kunnen worden ingenomen voordat je lactose-bevattende voedingsmiddelen consumeert. Ze bevatten het enzym lactase, dat lactose afbreekt en de spijsvertering bevordert. Kies voor lactase-tabletten voor het gemak als je uit eten en op vakantie gaat, zodat je af en toe gewoon zuivel kunt nemen zonder last te krijgen van symptomen.

Voedingsbegeleiding zoeken

Het raadplegen van een geregistreerd diëtist of voedingsdeskundige kan nuttig zijn voor personen met een lactose-intolerantie. De diëtist of voedingsdeskundige kan jou persoonlijk advies geven over geschikte alternatieven, het plannen van maaltijden en het zorgen voor de juiste inname van voedingsstoffen. Zo voorkom je dat je tekorten krijgt op bepaalde vitamines en mineralen, waardoor je kunt voorkomen dat je energieklachten krijgt.

Uitgebreide analyse: melkeiwitten, genetica en lactose-intolerantie

In je rapport kom je ook verschillende Bos-eiwitten tegen. Deze eiwitten kunnen meer informatie geven over wat voor soort melkproducten je niet kunt verdragen. In onderstaand artikel leggen we wat meer uit over de verschillende soorten eiwitten en het effect ervan.

Melkeiwitten (Bos d 4/Bos d 5, Bos d 8)

We krijgen vaak de vraag: "Wat zijn de verschillende melkeiwitten die in mijn uitslag staan en hoe kan het dat ik een intolerantie heb voor het ene melkeiwit en voor het andere melkeiwit niet?" Bos d 4 en Bos d 5 zijn wei-eiwitten die vernietigd worden bij verhitting.

Als je positief (rode of oranje bolletjes in je uitslag) bent voor een van deze twee eiwitten die niet tegen hitte kunnen, zou je verwarmde melk moeten kunnen verdragen. Bos d 8 daarentegen is een caseïne die erg stabiel is en dat ook blijft bij verhitting. Als je positief bent voor Bos d 8, zou je geen rauwe melk en ook geen verhitte/gekookte melk verdragen.

Aanleg en lactose-intolerantie

Aanleg speelt een rol bij de lactose-stofwisseling en meer specifiek bij de aanmaak van lactase. Als je het lactase-enzym niet hebt of er te weinig van aanmaakt, kan het zijn dat het MCM6-gen hier een rol bij speelt. Dit gen zorgt niet direct voor de aanmaak van lactase, maar het regelt de activiteit van het LCT-gen. Wanneer het MCM6-gen het LCT-gen niet aanstuurt, wordt het lactase-enzym niet of minder aangemaakt. Het MCM6-gen bepaalt hierdoor dus of we wel of niet voldoende van het lactase-enzym hebben.

De reden voor de afwezigheid van het lactase-enzym is het MCM6-gen. Hoewel dit gen niet functioneel gerelateerd is aan de lactose-stofwisseling, regelt het wel de activiteit van het LCT-gen. Wanneer het MCM6 gen het LCT-gen niet aanstuurt, wordt het lactase-enzym niet aangemaakt. Het MCM6-gen bepaalt hierdoor dus of we het lactase-enzym wel of niet voldoende hebben.

Naast een oorsprong in je aanleg kan lactose-intolerantie of gevoeligheid ook op latere leeftijd optreden. Bij een groot deel van de mensen neemt het lactase-niveau door de jaren geleidelijk af waardoor ze in de loop van de tijd lactose-gevoelig worden. Zodra je niet meer afhankelijk bent van moedermelk en steeds meer andere voedingsstoffen binnenkrijgt, neemt de productie van lactase ook automatisch af. Wanneer je dan in korte tijd een aantal glazen melk drinkt heeft je lichaam er moeite mee om deze hoeveelheid lactose te kunnen verteren. Ook een beschadiging aan de darmwand kan ervoor zorgen dat je niet meer in staat bent om het enzym lactase aan te maken. Wanneer de darmwand niet meer hersteld kan worden, zoals in geval van de ziekte van Crohn, kun je op latere leeftijd lactose-intolerant worden en blijven.

Herken je jezelf in bovenstaande klachten na het nuttigen van zuivel? Bij de Nutri-Gene pro DNA leefstijl test worden de genen geanalyseerd die betrokken zijn bij het ontwikkelen van de lactose-intolerantie. Dit laat zien of je op termijn in staat bent om lactose af te breken. In jouw persoonlijke resultatenboek geven we je praktische tips om je leefstijl en eetpatroon aan te passen aan de werking van je genen.