Waarom ben ik misselijk?

Wat is misselijkheid?

Misselijkheid of een weeïg gevoel is het onaangename gevoel dat je moet overgeven of dat je maag van streek is. Je kunt het ervaren als een lichte onrust in je maagstreek tot een intense drang om te braken. Vaak komt het in golven en gaat het gepaard met verlies van eetlust, zweten, bleekheid of duizeligheid.

Een misselijk gevoel komt vaak voor: in Nederland is het een reden voor contact met de huisarts bij ongeveer 7 per 1.000 patiënten per jaar, met een hogere frequentie bij vrouwen dan bij mannen (Nederlands Huisartsen Genootschap (2022)). Uit onderzoek blijkt dat 70–80% van de zwangere vrouwen misselijkheid ervaart in het eerste trimester. Daarnaast ervaart een groot deel van de bevolking af en toe misselijkheid door bijvoorbeeld infecties, stress of medicatiegebruik.

Misselijkheid is geen ziekte op zich, maar een symptoom. Het kan plotseling optreden of langdurig aanwezig zijn. Soms is de oorzaak duidelijk (bijvoorbeeld bij griep of na bedorven eten), maar in veel gevallen is het lastig te achterhalen waar het vandaan komt.

Heb je regelmatig last van een misselijk gevoel in combinatie met darmklachten? Met de darmtest vertering ontdek je hoe goed je vetten, koolhydraten en vezels worden verteerd. Daarbij krijg je informatie over de pH-waarde (zuurtegraad), consistentie en kleur van je ontlasting. Kom erachter of jouw misselijkheid veroorzaakt wordt door spijsverteringsproblemen.

Misselijkheid in combinatie met andere klachten

Misselijkheid komt zelden als enige klacht voor. De combinatie met andere klachten kan belangrijke aanwijzingen geven over de oorzaak. Hieronder vind je veel voorkomende symptomen die vaak samengaan met een misselijk gevoel.

Hoofdpijn en misselijk

De combinatie hoofdpijn en misselijk zijn, komt veel voor bij migraine, spanningshoofdpijn en hormonale schommelingen. Bij migraine en spanningshoofdpijn raken de hersenen overprikkeld, wat leidt tot hoofdpijn en misselijkheid. De bloedvaten in het hoofd verwijden of vernauwen, wat invloed heeft op het evenwichtscentrum en braakcentrum. Hormonale schommelingen kunnen deze processen versterken en stress kan deze reacties ook uitlokken.

Duizelig en misselijk

Ben je duizelig en misselijk? Dit kan wijzen op een verstoring van het evenwichtsorgaan, zoals in het binnenoor, wat duizeligheid kan veroorzaken. Die verstoring beïnvloedt ook signalen naar het braakcentrum in de hersenen. Hierdoor kun je je misselijk voelen. Dit gebeurt vaak bij aandoeningen zoals de ziekte van Ménière of reisziekte. Een reis- of bewegingsziekte ontstaat wanneer je hersenen verward raken door tegenstrijdige signalen van je ogen en evenwichtsorgaan, wat kan leiden tot misselijkheid. Bij een lage bloeddruk of bijwerkingen van medicatie zie je deze combinatie ook vaak.

Boeren en misselijk

Veel boeren in combinatie met een misselijk gevoel wijst vaak op een verstoorde spijsvertering. Bij het inslikken van lucht of gasvorming in de maag ontstaat er druk, die zich via boeren ontlaadt. Tegelijkertijd kan die druk tegen de maagwand of maagklep aanduwen, wat misselijkheid uitlokt. Dit komt vaak voor bij een opgeblazen gevoel, maagklachten, voedselintoleranties of stress. Daarbij komt het ook frequent voor bij het drinken van koolzuurhoudende dranken of eten in een hoog tempo.

Buikpijn en misselijk

Als je zowel buikpijn hebt en je misselijk voelt, dan is dit vaak een teken van problemen met de spijsvertering. Denk aan prikkelbare darm syndroom (PDS), voedselintoleranties, maagklachten zoals brandend maagzuur of een darminfectie. Bij irritatie of ontsteking in de darmen reageert het hele spijsverteringskanaal mee. De hersenen en darmen communiceren namelijk voortdurend via de zenuwbanen (hersen-darm-as).

Moe en misselijk

Vermoeidheid en misselijkheid is ook een combinatie die vaak voorkomt. Bij extreme vermoeidheid raakt het lichaam uit balans, wat ook het maag-darmstelsel beïnvloedt. Bij slaaptekort of stress worden stresshormonen aangemaakt die de spijsvertering verstoren. Hormonale veranderingen of bloedarmoede zorgen voor zuurstoftekort in het lichaam, wat misselijkheid kan geven. De schildklier regelt onder andere het metabolisme en kan bij een verstoring ook misselijkheid veroorzaken.

Obstipatie en misselijk

Misselijkheid bij obstipatie (verstopping) komt ook vaak voor. Bij obstipatie hopen ontlasting en gassen zich op in de darmen. Deze druk kan tegen de maag drukken en zo misselijkheid veroorzaken. Ook kan de vertraagde spijsvertering zorgen voor een vol of opgeblazen gevoel. Hierdoor heb je minder eetlust en voel je je sneller misselijk.

Oorzaken van misselijkheid

Waarschijnlijk vraag jij je af ‘waarom ben ik misselijk?’ De oorzaken van misselijkheid zijn heel divers. Hieronder lichten we de belangrijkste oorzaken per categorie toe.

1. Medische oorzaken

Misselijkheid kan een symptoom zijn van allerlei lichamelijke processen of ziektes:

• Maagklachten: zoals een vertraagde maaglediging of brandend maagzuur. Als voedsel te lang in de maag blijft of omhoog komt, kun je misselijk worden. Test of jouw misselijkheid veroorzaakt wordt door een probleem met de spijsvertering met onze darmtest vertering!

• Medicatiegebruik: bepaalde medicijnen, zoals antibiotica, morfine, oxycodon, NSAID’s (ontstekingsremmende medicijnen, zoals aspirine en ibuprofen) of antidepressiva, kunnen het maagslijmvlies irriteren of de werking van het spijsverteringskanaal beïnvloeden. Hierdoor kan je lichaam reageren met misselijkheid. Vooral bij inname op een lege maag of bij langdurig gebruik is dit effect vaak sterker merkbaar.
• Candida: Candida is een gist die van nature voorkomt in het lichaam, onder andere in de mond, darmen en op de huid. Een overgroei van Candida in de darmen kan het evenwicht van het microbioom verstoren. Dit leidt tot spijsverteringsproblemen en een opgeblazen gevoel, wat misselijkheid kan veroorzaken. Risicofactoren voor een Candida-overgroei zijn onder andere antibioticagebruik, een verzwakt immuunsysteem, hoge suikerinname, diabetes en hormonale schommelingen. Doe de gisten en schimmel test en kom erachter of je te maken hebt met een gist zoals Candida!

• Infecties: bij buikgriep, voedselvergiftiging of virale infecties raakt het maag-darmkanaal geïrriteerd. Hierdoor reageren de darmen heftig, wat kan leiden tot misselijkheid, braken en diarree. Het lichaam probeert zo de ziekteverwekkers kwijt te raken.
• Helicobacter pylori: deze bacterie nestelt zich in het maagslijmvlies en kan ontstekingen of zweren veroorzaken. Dit kan een misselijk gevoel geven, vooral na het eten. De bacterie komt wereldwijd veel voor en wordt vaak met een adem- of ontlastingsonderzoek opgespoord. Binnenkort kun je bij Mijnlabtest de Helicobacter pylori test doen om erachter te komen of je hiermee te maken hebt.

• Chronische darmproblemen: aandoeningen zoals het prikkelbare darm syndroom (PDS) of chronische darmontstekingen (zoals colitis ulcerosa en ziekte van Crohn) beïnvloeden de spijsvertering. Ze zorgen vaak voor buikpijn, een opgeblazen gevoel en misselijkheid. Stress of bepaalde voeding kunnen klachten verergeren. Lees hier meer over een prikkelbare darm en de oorzaken.
• Maagzweer: omdat de zweer zich in de maag bevindt, kan deze het lichaam flink ontregelen. Ontstekingen en irritatie van het maagslijmvlies kunnen het braakcentrum prikkelen, waardoor misselijkheid ontstaat. Lees hier meer over de oorzaken van een maagzweer.
• Evenwichtsstoornissen: het evenwichtsorgaan in het binnenoor stuurt signalen naar de hersenen over beweging en balans. Als dit verstoord is, bijvoorbeeld door een infectie of ontsteking, ontstaat duizeligheid. Deze duizeligheid kan het braakcentrum activeren, wat leidt tot misselijkheid.
• Urineweg- of luchtweginfecties: hoewel deze infecties zich op andere plekken bevinden, kunnen ze het lichaam toch flink ontregelen. Koorts en ontstekingsreacties beïnvloeden het centrale zenuwstelsel, waaronder het braakcentrum. Daardoor kun je je bij een infectie ook misselijk voelen.
• Lever- of nierproblemen: bij een verminderde werking van de lever of nieren worden afvalstoffen niet goed afgevoerd. Deze stoffen blijven in het bloed circuleren en kunnen het zenuwstelsel irriteren. Daardoor treden vaak symptomen op zoals misselijkheid, verminderde eetlust en vermoeidheid.

2. Hormonale oorzaken

Hormonale schommelingen kunnen invloed hebben op de spijsvertering, maaglediging en het zenuwstelsel. Veelvoorkomende situaties waarin hormonen een rol spelen:

• Zwangerschap: in het eerste trimester verandert de hormoonspiegel snel, vooral het hCG-hormoon stijgt sterk. Dit beïnvloedt het braakcentrum in de hersenen, waardoor veel vrouwen zich misselijk voelen. De maaglediging vertraagt dan ook, wat het misselijke gevoel versterkt.
• Menstruatie: vlak voor en tijdens de menstruatie dalen de oestrogeen- en progesteronspiegels. Dit kan invloed hebben op het zenuwstelsel en de spijsvertering. Daardoor voelen sommige vrouwen zich misselijk of hebben ze minder eetlust. Ook tijdens de eisprong kun je last hebben van misselijkheid.
• Overgang: tijdens de overgang schommelt de oestrogeenspiegel sterk. Deze schommelingen kunnen het autonome zenuwstelsel beïnvloeden, wat klachten als opvliegers en misselijkheid veroorzaakt. De hormoonverandering beïnvloedt ook de maagfunctie.
• PCOS (Polycysteus Ovarium Syndroom): bij PCOS raken hormonen zoals insuline, testosteron en oestrogeen uit balans. Deze verstoringen kunnen het zenuwstelsel en de spijsvertering beïnvloeden, wat bij sommige vrouwen tot misselijkheid leidt. Medicatie zoals metformine, wat vaak gebruikt wordt bij PCOS, kan maagdarmklachten geven. Hoewel misselijkheid geen hoofdklacht is bij PCOS, komt het regelmatig voor als bijverschijnsel.

Let op: komt misselijkheid telkens terug rond je menstruatie of hormonale fases? Dan is een hormonale oorzaak zeer waarschijnlijk. Het lichaam reageert op deze schommelingen met lichamelijke en neurologische klachten zoals misselijkheid. Doe de hormonen speeksel test en kom erachter of je hormonen uit balans zijn!

3. Leefstijl en eetgewoonten

De volgende leefstijl- en eetgewoonten kunnen ook een misselijk gevoel veroorzaken:

• Te veel of te snel eten: als je te veel of te snel eet, krijgt je maag ineens een grote hoeveelheid voedsel te verwerken. Dit overbelast het spijsverteringsstelsel, waardoor de maag zich uitzet en trager leegt. Het gevolg kan een misselijk gevoel zijn, soms direct na de maaltijd.
• Te weinig eten en ochtendmisselijkheid: als je te weinig eet of een maaltijd overslaat, kan je bloedsuikerspiegel dalen. Dit heet hypoglykemie en kan leiden tot klachten zoals duizeligheid, beverigheid, zweten en misselijkheid. Daarnaast raakt je maag van streek doordat er langere tijd geen voedsel wordt verteerd, wat een leeg of zuur gevoel kan geven en zo misselijkheid veroorzaakt, zeker wanneer je daarna ineens wel iets eet of drinkt. Misselijkheid in de ochtend, ook wel ochtendmisselijkheid genoemd, komt vaak voor bij een lege maag, hormonale schommelingen of stress.
• Te weinig water drinken: een vochttekort kan leiden tot een verminderde doorbloeding en spijsvertering. Hierdoor kan de maag trager werken, wat een opgeblazen gevoel of misselijkheid veroorzaakt. Bij uitdroging wordt ook de elektrolytenbalans verstoord, wat het misselijk gevoel kan versterken.
• Eten en drinken tegelijk: hoewel drinken tijdens de maaltijd voor veel mensen geen probleem hoeft te zijn, kan het bij een gevoelige maag juist voor een vol en opgeblazen gevoel zorgen. Een volle maag kan de vertering vertragen, wat misselijkheid in de hand werkt. Vooral grote hoeveelheden drinken tijdens of kort (binnen een uur) na de maaltijd kunnen dit effect versterken.
• Te strakke kleding dragen: strakke kleding rondom de buik kan druk uitoefenen op de maag. Hierdoor kan de maaginhoud sneller omhoog worden gedrukt, wat een misselijk of opgeblazen gevoel geeft.
• Eten vlak voor het slapengaan: laat op de avond eten, zeker als het zwaar of vet is, kan de spijsvertering belasten. Dit komt doordat je lichaam in de avond natuurlijkerwijs in ruststand overgaat, en dan verloopt de vertering trager. Je kunt dan last krijgen van een opgeblazen of misselijk gevoel tijdens het liggen.
• Liggen of bukken na een maaltijd: wanneer je gaat liggen of vooroverbuigt kort na het eten, kan de maaginhoud makkelijker verschuiven. Dit verstoort de spijsvertering en kan leiden tot een misselijk gevoel. Zeker bij mensen met een gevoelige maag of maagklep speelt dit eerder een rol.
• Onregelmatig of te weinig slapen: slaap is essentieel voor het zenuwstelsel en de spijsvertering. Te weinig slaap en slapen op wisselende tijden verstoort de hormonale balans en maakt je gevoeliger voor prikkels zoals misselijkheid, stress of een vol gevoel.
• Het te warm hebben: warmte (bijvoorbeeld door een warm klimaat) leidt tot vaatverwijding en zweten, wat de bloeddruk kan verlagen. Daardoor kan je je licht in je hoofd en misselijk voelen. Hitte beïnvloedt ook de zenuwgeleiding in het spijsverteringsstelsel, wat de kans op maagklachten vergroot.
• Roken, vapen en drugs: nicotine beïnvloedt de maagwerking en stimuleert de aanmaak van maagzuur, wat misselijkheid kan versterken. Bovendien raakt het maagslijmvlies bij rokers sneller geïrriteerd. Alternatieven zoals vapen kunnen vergelijkbare effecten hebben. Ook het gebruik van drugs kan misselijkheid veroorzaken.