Het Prikkelbare Darm Syndroom is een chronische darmaandoening die zich kenmerkt door symptomen als terugkerende buikpijn, een opgezwollen buik, gasvorming, darmkrampen, maagpijn en/of een onregelmatige stoelgang. Het is een functionele darmaandoening, wat betekent dat de symptomen niet veroorzaakt worden door zichtbare afwijkingen of ziektes in de darm, zoals ontstekingen of tumoren. Deze aandoening heeft vaak te maken met een verstoorde darmbeweging of -sensatie. Hoewel de precieze oorzaak vaak onbekend is, kunnen er vervelende buikklachten optreden. Ongeveer 10% van de mensen in Nederland hebben een prikkelbare darm en hiervan is wel 75% vrouw!
De symptomen van het prikkelbare darm syndroom
Er zijn een aantal dingen waaraan je kunt merken dat je een prikkelbare darm hebt. Een goede eerste stap is om na te gaan welke PDS-symptomen je ervaart. De meest bekende symptomen die voorkomen bij het prikkelbare darm syndroom zijn:
Buikpijn of krampen: drukkende, zeurende of stekende pijn in de maag, darmen of anus.
Een afwijkende of veranderde stoelgang: dunne ontlasting (diarree of brijige ontlasting), harde ontlasting (constipatie) of een combinatie van beide. Soms kan er slijm of bloed* in de ontlasting voorkomen.
Opgeblazen gevoel en gasvorming: een opgezwollen buik, rommelende darmen of veel winden moeten laten.
PDS-aanvallen die vaak gepaard gaan met verschillende klachten, zoals buikkrampen, misselijkheid, directe aandrang en diarree.
Overige symptomen die bij PDS kunnen voorkomen zijn: misselijkheid, vermoeidheid, een vol gevoel en aambeien.
Let op: bovenstaande symptomen kunnen ook wijzen op andere aandoeningen of darmziektes. Laat daarom de diagnose stellen door de huisarts of specialist. Zit er bloed in de ontlasting, val je ongewenst af of heb je plotseling een verminderde eetlust zonder verklaring? Neem dan spoedig contact op met je huisarts!
De oorzaken van een prikkelbare darm
Er zijn verschillende lichamelijke oorzaken bij een prikkelbare darm. De bekendste zijn:
Een verhoogde darmgevoeligheid
Een verhoogde darmgevoeligheid kan ervoor zorgen dat samentrekkingen van de darmen pijnlijker zijn voor mensen met PDS. Deze samentrekkingen helpen bij het verplaatsen van voedsel door het spijsverteringsstelsel.
PDS klachten en stress
Stress, angst en depressie kunnen PDS-symptomen verergeren. Ze hebben namelijk een directe invloed op het maag-darmstelsel wegens de ‘hersen-darmas’, de verbinding tussen de hersenen en de darmen. Via deze verbinding zijn de darmen en de hersenen continu en tweezijdig met elkaar aan het communiceren. Belangrijk hierbij is dat de communicatie tussen deze twee goed zijn. Uit onderzoek blijkt dat PDS-klachten mogelijk veroorzaakt worden door een niet optimaal functionerende verbinding tussen de darmen en de hersenen. Zo ervaren sommige mensen met een prikkelbare darm een toename in de gevoeligheid voor pijn. Dit kan worden veroorzaakt door een verhoogde signaaloverdracht van de darmen naar de hersenen. Als de hersenen een signaal afgeven naar de darmen in een stressvolle situatie waarbij je negatief denkt, dan kan het zijn dat je er buikpijn van krijgt of er misselijk van wordt. Er kunnen ook verstoorde darmbewegingen ontstaan. Dit kan leiden tot een te snelle of te trage voedseldoorgang, wat diarree of constipatie tot gevolg kan hebben.
Het microbioom en een prikkelbare darm
Er zijn aanwijzingen dat mensen met een prikkelbare darm een afwijkende samenstelling van darmmicrobiota kunnen hebben, wat mogelijk PDS-symptomen kan veroorzaken. Darmmicrobiotica betekent de gemeenschap van micro-organismen in de darm. Deze afwijkende microbiota kan de darmfunctie beïnvloeden en tot ontstekingsreacties leiden. Deze ontstekingen en verstoringen kunnen PDS-symptomen veroorzaken, zoals buikpijn, rommelende darmen, gasvorming, constipatie en/of diarree. Hoewel de exacte relatie tussen darmbacteriën en PDS-symptomen nog niet volledig begrepen is, wijzen veel studies op een verband. Het aanpassen van de darmmicrobiota kan een mogelijke behandeling voor PDS bieden.
PDS en een ontsteking in de darmen
Hoewel PDS geen inflammatoire darmziekte is zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, concluderen sommige studies dat er een laaggradige ontsteking en immuunactiviteit kan zijn in de darmwand van mensen met PDS.
Bij mensen met PDS komen voedselintoleranties veel vaker voor. Hierdoor wordt bepaald voedsel slecht verdragen en ontstaan klachten.
Een voedselintolerantie en PDS
Bij mensen met een prikkelbare darm komen voedselintoleranties vaker voor, doordat zij een gevoeliger spijsverteringssysteem hebben. Bij een voedselintolerantie wordt bepaald voedsel niet goed verdragen. Na het eten van deze voedingsmiddelen kan er een irritatie of abnormale reactie ontstaan in de maag of darm. Hierdoor kunnen er klachten ontstaan, zoals buikpijn, een opgeblazen gevoel, diarree of constipatie. Het identificeren en vermijden van dit trigger-voedsel, kan helpen om de PDS-symptomen te beheersen. Voedselintoleranties kunnen heel uiteenlopend zijn: van een intolerantie voor gluten, tarwe, lactose (gewone melkproducten), soja, histamine en ei tot een intolerantie voor bepaalde groenten en fruit (fructose).
Voedselintolerantie test
Bij mensen met PDS komen voedselintoleranties vaker voor.
Een voedselintolerantie geeft klachten omdat bepaald voedsel slecht verteerd wordt.
Tot 287 voedselintoleranties kunnen worden getest.
Kom te weten of een voedselintolerantie de oorzaak van jouw klachten kan zijn
Het kan lastig zijn om tot de diagnose PDS te komen, aangezien de symptomen lijken op andere darmziektes en -aandoeningen, zoals de ziekte van Crohn, colitis Ulcerosa of Coeliakie (glutenintolerantie). De meest gebruikte methode om PDS te diagnosticeren is de Rome IV-criteria. Heb je de afgelopen zes maanden symptomen, waarvan minimaal drie maanden één dag per week terugkerende buikpijn? Is daarbij de pijn gerelateerd aan de ontlasting of verandering in de frequentie of vorm van de ontlasting? Dan is de diagnose prikkelbare darm syndroom heel waarschijnlijk. In sommige gevallen wordt er aanvullend onderzoek gedaan, zoals een bloedtest (volledig bloedbeeld, ontstekingen, Coeliakie - glutenintolerantie, vitamine-tekorten, lever- en schildklier test), maag-darmonderzoek of ontlastingsonderzoek (calprotectine - uitsluiten ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, parasieten, wormen, bloed en slijm). De diagnose PDS kan alleen worden gesteld door de huisarts of maag-darm-leverspecialist.
Een PDS-test om de oorzaken op te sporen
Om meer te weten te komen over de oorzaken van jouw PDS-symptomen, kun je de volgende PDS-testen doen:
Microbioom test (darmflora test): om erachter te komen wat de diversiteit en overvloed is van de verschillende micro-organismen in de darmen. Er wordt gekeken naar de verschillende bacteriesoorten in de darm en in welke hoeveelheid ze voorkomen.
Intolerantie test: je komt te weten op welk voedsel en welke stoffen je negatief reageert. Op deze manier kun je voedselintoleranties en gevoeligheden opsporen die symptomen als spijsverteringsklachten, huiduitslag en vermoeidheid kunnen veroorzaken.
Cortisol test: indien je wilt testen of stress de oorzaak is van jouw maag-darmklachten.
Wat kun je met het resultaat
Stress kan PDS-symptomen verergeren.
Veel stress zorgt in de meeste gevallen voor een te hoog cortisol.
Met een test krijg je direct inzicht als er sprake is van verhoogd niveau.
In de uitslag krijg je concrete tips die jou helpen bij het verlagen van je cortisol.
Een prikkelbare darm is chronisch en je komt er dus niet van af. Je kunt wel wat doen om je prikkelbare darm tot rust te brengen. De twee belangrijkste factoren die je onder de loep kunt nemen om je PDS-symptomen te verminderen zijn: je voeding en stress. Daarbij kun je probiotica nemen.
Welke voeding je beter kunt vermijden bij een prikkelbare darm
Bij het prikkelbare darm syndroom kan het helpen om bepaalde voedingsmiddelen te vermijden. Vaak voorkomende triggers zijn: volkorenproducten, peulvruchten, melkproducten (lactose), fruit met een hoog fructosegehalte (appels en peren), bepaalde groenten (bijvoorbeeld bloemkool, spruitjes en spinazie), ui, knoflook, suiker, frituur, alcohol, cafeïne en koolzuurhoudende dranken. Het lastige bij PDS is dat de triggers kunnen variëren per persoon, aangezien iedereen verschillend kan reageren. Het kan daarom nuttig zijn om een test te doen om te achterhalen welke voedingsmiddelen symptomen bij jou veroorzaken. Dit kan met de intolerantie test! Met deze test worden 139-287 voedingsmiddelen gecheckt, afhankelijk van welke test je hebt gekozen.
Welke voeding je wél kunt eten en wat je kunt drinken bij PDS
Als je last hebt van het prikkelbare darm syndroom (PDS), probeer dan eens de volgende voedingsmiddelen uit: speltbrood of andere producten die tarwevrij zijn, glutenvrije producten, lactosevrije producten, laag-FODMAP groenten en fruit (bananen, aardbeien, druiven, sinaasappels, wortels, komkommers, paprika), quinoa, kip, vis, eieren en tofu. Pepermuntthee kan hiernaast helpen om de gladde spieren van de darm te ontspannen, wat krampen kan verlichten. Zorg er ook voor dat je minimaal 1,5-2 liter water of kruidenthee drinkt om gehydrateerd te blijven en de spijsvertering te ondersteunen. Beperk koffie tot maximaal één keer per dag en ga eventueel over op koffievervangers. Mogelijk kan het helpen om niet tijdens de maaltijd te drinken en pas weer anderhalf uur daarna. Op die manier verdun je het maagzuur namelijk niet, wat positief bijdraagt aan de spijsvertering.
Stress verminderen die gerelateerd is aan PDS
Het verminderen van stress is cruciaal bij de behandeling van PDS, aangezien stress de symptomen kan verergeren. Heb je het idee dat jouw PDS-symptomen vaak veroorzaakt worden door stress, dan is het aan te raden om de cortisol test te doen. Als uit de cortisolmeting blijkt dat bij jou stress de oorzaak is, dan kun je de volgende stappen ondernemen om stress te verminderen:
Mindfulness en meditatie om beter om te leren gaan met stress en angst.
Regelmatige lichaamsbeweging, zoals wandelen, yoga of zwemmen, om stress te verminderen en de darmfunctie te verbeteren.
Een diepe buikademhaling doen, een warm bad of een kruik nemen om je buik te ontspannen.
Zorg voor minimaal acht uur slaap om je lichaam en geest te laten herstellen.
De beste probiotica bij PDS
Wat de beste probiotica is om je PDS-klachten te verminderen, is afhankelijk van de samenstelling van je microbioom. Doe de microbioom test en kom zo te weten of je genoeg bacteriën hebt en of je voldoende verschillende soorten darmbacteriën hebt. Dit heb je nodig alvorens erachter te komen wat voor jou de beste probiotica is om je PDS-symptomen te verminderen.
Welke test bij symptomen prikkelbare darm?
Herken je de symptomen die passen bij een prikkelbare darm en ben je op zoek naar de oorzaak? Veel verschillende factoren kunnen invloed hebben op deze symptomen. We kunnen ons daarom voorstellen dat niet direct duidelijk is welke test je nodig hebt bij darmklachten? De uitgebreide keuzehulp helpt je met kiezen! Aan de hand van ongeveer 15 vragen krijg je testadvies op maat.
Wanneer is een behandeling of medicatie nodig?
Wanneer er sprake is van PDS kan een behandeling of medicatie nodig zijn als de symptomen ernstig zijn of als ze een aanzienlijke invloed hebben op je kwaliteit van leven. Bekende soorten behandelmethodes en medicatie bij een prikkelbare darm zijn:
Een PDS-dieet: er bestaat niet een standaarddieet bij een prikkelbare darm, hoewel er diëten bestaan, zoals het FODMAP-dieet, een glutenvrij, lactosevrij en histaminebeperkt dieet. Het kan nuttig zijn om een voedingsdagboek bij te houden om te helpen bepalen welke voedingsmiddelen symptomen bij jou veroorzaken. Een PDS-coach of een diëtist die gespecialiseerd is in PDS kan je helpen met het analyseren van jouw eetdagboek. Zo kom je erachter wat je wel en niet kunt eten en hoe je volwaardig eet. Uiteraard kun je ook eerst een voedselintolerantie test doen en deze meenemen naar de diëtist of PDS-coach voor een compleet beeld.
Psychotherapie bij stress, angst of depressie: cognitieve gedragstherapie, hypnotherapie of stressmanagement kunnen nuttig zijn voor mensen met PDS die veel stress of angst ervaren.
Medicijnen bij een prikkelbare darm: deze kunnen bestaan uit laxeermiddelen of vezels voor constipatie, diarreeremmers, antispasmodische medicijnen voor buikpijn, en in sommige gevallen antidepressiva of middelen tegen angst.
