Histamine-intolerantie

Wat is een histamine-intolerantie?

Een histamine-intolerantie betekent dat het lichaam moeite heeft om histamine af te breken. Meestal vanwege een tekort aan of een disfunctioneren van het enzym diamine oxidase (DAO). Bij een histamine-intolerantie kan het eten en drinken van histaminerijk voedsel leiden tot symptomen zoals hoofdpijn, huiduitslag, spijsverteringsproblemen en andere overgevoeligheidsreacties. Voedingsmiddelen die doorgaans veel histamine bevatten zijn: gerijpte en gefermenteerde producten zoals kaas, wijn, bier, sojasaus, miso, kefir, zuurkool en bewerkte vleeswaren zoals salami en peperoni. Vis dat niet direct na de vangst is gekoeld of langdurig is bewaard zoals tonijn, makreel en ansjovis, bevat ook veel histamine. Tot slot zijn er ook groenten en fruit die veel histamine bevatten of histamine vrijmaken. Dit zijn onder andere tomaten, spinazie, aubergines, en fruit zoals aardbeien en citrusvruchten. Je kunt zeer uitgebreid lezen over welke voeding histamine bevat in het artikel over het histamine-intolerantie dieet.

Een intolerantie heeft vaak te maken met de hoeveelheid histamine die het lichaam binnenkomt en die het niet efficiënt kan verwerken. Een kleine hoeveelheid histamine gaat vaak wel, maar bij een teveel krijg je te maken met klachten. Die drempel is voor iedereen met deze intolerantie anders. Naar schatting is 1% van de bevolking gevoelig voor histamine. Dit komt neer op zo’n 170.000 mensen in Nederland en 115.000 in België. Ongeveer 80% van de mensen ontwikkelt pas een histamine-intolerantie op middelbare leeftijd en het komt vooral bij vrouwen voor. Een histamine-intolerantie kan niet volledig genezen worden, maar de symptomen kunnen vaak goed beheerst worden door dieetaanpassingen, leefstijlveranderingen en/of door het gebruik van bepaalde tabletten om de afbraak van histamine te ondersteunen. Hier lees je meer over op deze pagina. Wil je weten hoe je kunt testen of je overgevoelig bent voor histamine? Bekijk dan onze test!

Wat doet histamine?

Histamine wordt in mestcellen in het hele lichaam opgeslagen (o.a. bij de longen en het maag-darmkanaal). Mestcellen zijn immuuncellen in ons lichaam die betrokken zijn bij allergische reacties en ontstekingsprocessen door het vrijgeven van histamine en andere ontstekingsmediatoren. Histamine speelt dus een essentiële bij allergieën en infecties, omdat het een rol speelt in het lichaamsafweermechanisme. Bij allergieën wordt histamine vrijgegeven als reactie op een allergeen, wat leidt tot symptomen zoals jeuk, niezen en zwelling. Dit helpt het lichaam om het allergeen kwijt te raken. Bij infecties kan histamine de bloedvaten verwijden en de doorbloeding verhogen, waardoor witte bloedcellen gemakkelijker naar het gebied van infectie kunnen stromen om ziekteverwekkers te bestrijden. Het kan ook symptomen veroorzaken zoals koorts en ontsteking om het lichaam te helpen de infectie te bestrijden.

Histamine wordt afgebroken door diamine-oxidase (DAO). Dit enzym speelt een belangrijke rol bij het verminderen van histamine in onze darmen.

Buiten zijn functie in het immuunsysteem, helpt histamine ook bij de regulatie van fysiologische functies in de darmen en dient het als een neurotransmitter in de hersenen. Zo zorgt het ook voor de aanmaak van maagzuur, wat belangrijk is om voedsel te helpen verteren. Neurotransmitters zijn betrokken bij de communicatie tussen zenuwcellen. Voorbeelden van neurotransmitters zijn adrenaline (geeft signalen door tussen zenuwcellen in de hersenen) en dopamine (feel-good hormoon). Het beïnvloedt ook de prikkeloverdracht en daarmee het slaap-waakritme.

DAO-enzym en histamine

Histamine in ons lichaam wordt afgebroken door een enzym genaamd diamine-oxidase (DAO). Dit enzym speelt een belangrijke rol bij het verminderen van histamine in onze darmen, vooral voor mensen met histamine-intolerantie. Als DAO niet goed werkt of als er te weinig van is, kan dit leiden tot een ophoping van histamine. Dit kan verschillende symptomen zoals hoofdpijn, huiduitslag en spijsverteringsproblemen veroorzaken. Het is dus essentieel om een goede balans te behouden tussen histamine en DAO voor je algehele welzijn.

Histamine-intolerantie of histamine-allergie?

Technisch gezien bestaat een "histamine-allergie" niet, omdat histamine een stof is die door het lichaam zelf wordt geproduceerd als onderdeel van een allergische reactie. Wat vaak voor een histamine-allergie wordt aangezien, is eigenlijk een allergische reactie. Hierbij reageert het lichaam op een allergeen (zoals pollen, huisstofmijt of bepaalde voedingsmiddelen) door histamine vrij te maken vanuit de mestcellen. Dit veroorzaakt dan de bekende allergische symptomen. Lees meer over de verschillen tussen een intolerantie en allergie.

Oorzaak van een histamine-intolerantie

Een histamine-intolerantie wordt vaak veroorzaakt door een disbalans in de histamine-afbraak in het lichaam. Een van de oorzaken kan verband houden met andere aandoeningen die de histamineproductie verhogen, zoals hooikoorts. Daarbij speelt stress en een tekort aan het enzym DAO ook een rol.

Hooikoorts en een histamine-intolerantie

Mensen die lijden aan hooikoorts kunnen een verhoogde hoeveelheid histamine in hun lichaam hebben, omdat hun immuunsysteem reageert op allergenen zoals pollen door histamine vrij te maken. Deze verhoogde histamineproductie kan de symptomen van een bestaande histamine-intolerantie verergeren, aangezien het lichaam al worstelt om de histamine af te breken.

Histamine en stress

Stress is een andere factor die de balans van histamine in het lichaam kan verstoren. Tijdens periodes van stress reageert het lichaam door verschillende hormonen vrij te geven, die op hun beurt de afgifte van histamine kunnen stimuleren. Dit proces, bekend als histamine-stress (zoals het stresshormoon cortisol), kan de symptomen van histamine-intolerantie versterken, waardoor mensen meer uitgesproken reacties op histaminerijk voedsel of allergenen kunnen ervaren.

Een tekort aan DAO

Histamine-intolerantie ontstaat vaak door een tekort aan het enzym DAO, dat verantwoordelijk is voor het afbreken van histamine in ons lichaam. Wanneer dit enzym ontbreekt of niet goed functioneert, hoopt histamine zich op en verspreidt het zich door het lichaam, wat leidt tot symptomen. De oorzaken van een tekort aan DAO zijn divers:

• Aangeboren deficiëntie (aangeboren tekort).
• Onvoldoende vitamine B6, wat essentieel is voor DAO.
• Verstoorde darmflora, bijvoorbeeld na operaties, bestraling of chemotherapie.
• SIBO (veroorzaakt door bacteriële overgroei) en SIFO (veroorzaakt door een schimmel).
• Allergieën en ontstekingsreacties in het lichaam.
• Darmgerelateerde aandoeningen, zoals de ziekte van Crohn Coeliakie, hoewel het geen glutenintolerantie is maar eerder een auto-immuunziekte.
• Voedingstekorten als gevolg van bepaalde medicijnen en alcoholgebruik.
• Langdurig gebruik van NSAID's (ontstekingsremmende middelen) of histamineblokkers.
• Maagbloedingen, lage weerstand en oververmoeidheid.
• Mastocytose*, een zeldzame aandoening waarbij het lichaam te veel mestcellen produceert die histamine bevatten.

* Het is echter belangrijk om mastocytose te onderscheiden van histamine-intolerantie, aangezien het een andere onderliggende oorzaak heeft. Raadpleeg je (huis)arts voor een juiste diagnose en behandeling bij vermoedelijke histamine-intolerantie of mastocytose.

Wat zijn de symptomen bij een histamine-intolerantie?

Een histamine-intolerantie kan een breed scala aan symptomen veroorzaken, waaronder:

• Maagzuur: een van de veelvoorkomende klachten bij histamine-intolerantie is maagzuur, dat kan leiden tot brandend maagzuur en ongemak na het eten. Spierpijn: sommige mensen met een histamine-intolerantie ervaren spierpijn als gevolg van ontstekingsreacties in het lichaam.
• Gewichtstoename: een histamine-intolerantie kan soms leiden tot gewichtstoename, mogelijk als gevolg van ontstekingen en veranderingen in het metabolisme.
• Vermoeidheid: veel mensen met een histamine-intolerantie geven aan vermoeidheid te zijn als gevolg van de reacties van het immuunsysteem op histamine.
• Jeuk: bij histamine-intolerantie wordt jeuk veroorzaakt doordat histamine, een vrijgekomen stof in reactie op histaminerijk voedsel, de bloedvaten verwijdt en de zenuwuiteinden prikkelt, wat leidt tot huidirritatie en jeuk.
• Huidklachten: deze worden veroorzaakt doordat histamine de receptoren van de huid stimuleert, wat symptomen zoals roodheid, huiduitslag en jeuk als gevolg heeft.

Hoe weet je of je overgevoelig bent voor histamine?

Om te weten te komen of je overgevoelig bent voor histamine, kun je een histamine-test doen. Het lastige kan zijn dat de symptomen die voorkomen bij een histamine-intolerantie lijken op die van een voedselintolerantie. Daarom kan het nuttig zijn om, naast het ondergaan van een histamine-intolerantie test, ook een intolerantie-test te doen. Vind hieronder onze aanbevolen testen bij symptomen die horen bij een histamine-intolerantie:

• Histamine-intolerantie test: de histamine-intolerantie test laat zien of jouw histamine verhoogd is en wat de hoeveelheid histamine in jouw darmen is. Is deze verhoogd, dan krijg je van ons praktische tips hoe je het histamine-niveau in je lichaam weer kunt normaliseren.
• Intolerantie-test: je komt te weten op welk voedsel en welke stoffen je negatief reageert. Op deze manier kun je voedselintoleranties en gevoeligheden opsporen die symptomen als spijsverteringsklachten, huiduitslag en vermoeidheid kunnen veroorzaken.
• Microbioomtest: heb je vaak last van een opgeblazen buik, diarree of juist obstipatie? Of overweeg je om probiotica te gebruiken als behandeling bij een histamine-intolerantie? Check dan eerst de samenstelling van je microbioom (darmflora) met deze test.