Brijige ontlasting
Wat is het, wat kun je eraan doen en test de oorzaken
Wat is brijige ontlasting
Zachte, brijige ontlasting heeft een half-vaste, losse structuur en bevindt zich tussen normale ontlasting en diarree in. Op onze pagina over consistentie van ontlasting kun je meer lezen over wat de zeven verschillende ontlastingssoorten zijn en zien welk type jij hebt. Brijige ontlasting kan variëren in kleur, zoals gele, brijige ontlasting, en kan soms gepaard gaan met slijm, wat de ontlasting extra dun maakt. Daarbij kan brijige ontlasting behoorlijk stinken.
Uit een grootschalig onderzoek van Holland & Barrett in Nederland en België blijkt dat 30% van de mensen te zachte ontlasting heeft. Hier vallen zowel plakkerige, brijige ontlasting als waterige diarree onder. Brijige ontlasting bij volwassenen komt dus vaak voor en kan verschillende oorzaken hebben. In sommige gevallen is het tijdelijk en vaak onschuldig. Als je er langdurig last van hebt, kan het wijzen op een onderliggend probleem, en is het belangrijk om dit probleem aan te pakken. De mogelijke oorzaken en wat je eraan kunt doen, worden verder besproken op deze pagina.
Nieuw: we bieden sinds kort een test aan waarmee je eenvoudig de consistentie van je ontlasting kunt meten en meer inzicht krijgt in je darmgezondheid. Met de darmtest vertering ontdek je hoe goed je vetten, koolhydraten (zetmelen) en vezels verteert, én krijg je inzicht in de consistentie en kleur van je ontlasting.
Oorzaken van brijige ontlasting
Waarschijnlijk ben je wel benieuwd wat bij jou de oorzaak is van jouw brijige ontlasting. Hieronder kun je de meest voorkomende oorzaken vinden van zachte brijige ontlasting met betrekking tot voeding, stress, leefstijl en medische factoren.
1. Ongezonde voeding en intoleranties
- Vetrijk eten: vetrijke maaltijden, zoals fastfood en bewerkte producten, kunnen de spijsvertering vertragen en leiden tot brijige ontlasting, zeker als je vetten slecht kunt opnemen.
- Alcoholconsumptie: alcohol kan de darmwerking verstoren en dunne, brijige ontlasting veroorzaken.
- Te veel of te weinig vezels: zowel een tekort als een overschot aan vezels kan invloed hebben op de consistentie van de ontlasting. Een tekort aan vochtinname: indien je te weinig water of thee drinkt, kun je ook last krijgen van brijige ontlasting.
- Sorbitol en andere polyolen: deze zoetstoffen, die vaak in lightproducten en kauwgom zitten, kunnen een laxerende werking hebben en brijige ontlasting veroorzaken.
- Lactose-intolerantie: onvolledige vertering van lactose (melksuiker) kan zorgen voor gasvorming, een opgeblazen gevoel en brijige ontlasting. Lees meer over een lactose-intolerantie op onze pagina.
- Glutenintolerantie (coeliakie): gluten kunnen ontstekingsreacties in de darmen veroorzaken, wat kan leiden tot dunne of brijige ontlasting. Bekijk meer informatie over een glutenintolerantie en vergelijkbare diagnoses, zoals een glutensensitiviteit en een tarwe-allergie.
- Fructose-intolerantie: een overbelasting van fructose kan fermentatie in de darmen veroorzaken, wat diarree of brijige ontlasting tot gevolg kan hebben. Meer over fructose-intolerantie.
- Histamine-intolerantie: voedingsmiddelen rijk aan histamine kunnen spijsverteringsproblemen en zachte ontlasting veroorzaken. Lees hier verder over histamine-intolerantie.
Wil je ontdekken of voeding een rol speelt in jouw klachten? Overweeg dan onze populaire intolerantie test om meer inzicht te krijgen in welke voeding je niet goed kunt verdragen.
2. Stress
- Emotionele spanning: stress heeft een directe invloed op de darmen en kan de ontlasting zachter maken. Dit komt door de hersen-darm-as, de verbinding tussen je hersenen en je spijsverteringssysteem. Wanneer je stress ervaart, geven je hersenen signalen af die de darmwerking kunnen versnellen of juist vertragen. Hierdoor kunnen klachten zoals brijige ontlasting, krampen of een opgeblazen gevoel ontstaan.
- Overactief zenuwstelsel: het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee delen: het parasympatische (rust en vertering) en het orthosympatische (actie en stress) zenuwstelsel. Bij chronische stress blijft het lichaam te lang in de orthosympatische modus, wat betekent dat het in een staat van alertheid en actie blijft. Hierdoor krijgt de spijsvertering niet voldoende rust om optimaal te functioneren, wat kan leiden tot verstoorde ontlasting en darmklachten.
- Angstige gedachten en darmklachten: spanning rondom de darmen kan een vicieuze cirkel creëren. Bijvoorbeeld angst om plotseling naar de wc te moeten, niet naar het toilet bij anderen durven gaan, of het ophouden van de ontlasting uit schaamte. Stress over een presentatie, sociale situaties of buiten de deur eten kan ook de darmwerking beïnvloeden en brijige ontlasting veroorzaken.
3. Leefstijl
Klachten die vooral voorkomen bij acute diarree en minder vaak bij chronische diarree zijn:
- Te weinig beweging: een zittende levensstijl kan de darmactiviteit verminderen en zorgen voor spijsverteringsproblemen, zoals brijige ontlasting. Regelmatige beweging stimuleert de darmwerking en helpt een gezonde stoelgang te behouden.
- Te veel of te intensieve beweging: extreme inspanning, zoals een halve marathon lopen, fanatiek wielrennen of intensief hardlopen met een klokje (bijvoorbeeld op hoge snelheid en onder tijdsdruk), kan de darmen te veel prikkelen. Dit kan leiden tot een versnelde spijsvertering, waaronder brijige ontlasting. Tijdens zware inspanning richt de doorbloeding zich meer op de spieren en minder op de spijsvertering, waardoor de ontlasting minder goed verteerd kan zijn.
- Slaaptekort: een verstoord slaapritme kan de darmfunctie negatief beïnvloeden en bijdragen aan een onregelmatige stoelgang. Tijdens de slaap herstelt het lichaam en krijgen de darmen de kans om optimaal te werken en herstellen. Ben je vaak vermoeid? Overweeg dan de check-up bij vermoeidheidsklachten.
- Onvoldoende rustmomenten: naast slaap is het belangrijk om gedurende de dag voldoende rust te nemen. Een gebrek aan pauzes kan het zenuwstelsel overprikkelen, wat de darmwerking beïnvloedt.
4. Medische oorzaken van brijige ontlasting
Heb je altijd brijige ontlasting? Dit kan wijzen op langdurige darmontstekingen of andere onderliggende aandoeningen, zoals:
- Prikkelbare darm syndroom (PDS): PDS is een functionele darmstoornis die vaak leidt tot wisselende ontlastingspatronen, waaronder brijige ontlasting. Symptomen zijn onder andere buikpijn, een opgeblazen gevoel en veranderingen in de frequentie of consistentie van de ontlasting. Lees meer over wat PDS is op onze pagina.
- Inflammatoire darmziekten (IBD): ziekten zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa veroorzaken chronische ontstekingen in het maag-darmkanaal. Deze ontstekingen kunnen leiden tot klachten zoals diarree, brijige ontlasting, buikpijn en gewichtsverlies. Je kunt hier meer over lezen op de pagina over acute en chronische darmontsteking.
- Candida-overgroei: een overgroei van Candida albicans in de darmen kan spijsverteringsproblemen veroorzaken, zoals winderigheid, een opgeblazen gevoel en brijige ontlasting. Candida kan zich vermenigvuldigen bij een verzwakt immuunsysteem, een suikerrijk dieet of na antibiotica-gebruik. De toxines die vrijkomen bij een Candida-overgroei kunnen ook bijdragen aan darmklachten.
Wil je weten of jouw klachten veroorzaakt worden door een gist of schimmel zoals Candida? Kies dan voor onze gisten en schimmel test!
- Disbalans van microbioom (darmflora): een verstoorde balans in de darmflora kan leiden tot spijsverteringsproblemen, waaronder brijige ontlasting. Een tekort aan gunstige darmbacteriën en een overgroei van minder gunstige bacteriën kunnen fermentatie (gisting) en irritatie van de darmwand veroorzaken, wat de stoelgang beïnvloedt. Factoren zoals antibiotica, stress en een vezelarm dieet kunnen bijdragen aan een verstoorde darmflora.
Ben je benieuwd of jouw microbioom in balans is? Doe dan de microbioom test!
De kleur van brijige ontlasting kan ook een aanwijzing geven over de oorzaak. Zo kan gele brijige ontlasting wijzen op gal- of leverproblemen. Meer informatie hierover vind je op onze pagina over de kleur van je ontlasting.
Het identificeren van de oorzaak is essentieel om brijige ontlasting effectief te behandelen en toekomstige klachten te voorkomen.
Wat doen bij vette ontlasting
Gelukkig kun je ook wat doen bij brijige ontlasting. Onze diëtist laat je hieronder zien welke voeding goed is voor je darmen en wat je aan je leefstijl kan veranderen. Wil je zeker weten welke aanpak het beste bij jouw lichaam past? Een gerichte darmtest kan je helpen om de juiste inzichten te krijgen en effectieve stappen te zetten voor blijvende verbetering.
Voeding aanpassen
Hieronder vind je drie belangrijke voedingstips als je van je brijige ontlasting af wilt komen:
1. Eet voldoende vezels
Het Voedingscentrum raadt vrouwen aan om dagelijks minimaal 25 gram vezels te nemen en mannen minimaal 30 gram. Het is hierbij belangrijk om een goede balans te vinden tussen oplosbare en onoplosbare vezels. Beide vezelsoorten dragen namelijk bij aan een gezonde spijsvertering en een evenwichtig microbioom.
- Oplosbare vezels lossen op in water en vormen een gelachtige substantie, wat helpt bij een soepele stoelgang en een stabiele bloedsuikerspiegel. Deze zitten vooral in groenten, fruit, aardappelen en peulvruchten (zoals bonen en linzen). Eet om die reden dagelijks minimaal 200 gram groenten en twee stuks fruit. Neem ook regelmatig wat aardappelen en peulvruchten als je dit kunt verdragen.
- Onoplosbare vezels nemen water op, vergroten het volume van de ontlasting en bevorderen een vlotte darmwerking. Neem er niet te veel van, want dan kunnen ze juist dunne of brijige ontlasting verergeren. Ze komen voor in volkorenbrood en -pasta, zilvervliesrijst, spelt, rogge, havermout, quinoa, bulgur, noten en zaden. Daarbij zitten ze ook in gedroogde vruchten, zoals dadels, vijgen en abrikozen.
Wil je meer vezels eten? Bouw dit langzaam op, zodat je darmen kunnen wennen. Drink daarnaast genoeg water om verstopping te voorkomen.
2. Kies voor de juiste vetten
Beperk ongezonde vetten, zoals gefrituurd eten, fastfood, bewerkte snacks, bak-en-braadproducten en vet vlees. Let ook op producten die gezond lijken; deze kunnen verborgen ongezonde vetten of suikers bevatten. Voorbeelden hiervan zijn: plantaardige margarines met palmvet, gehydrogeneerde vetten of transvetten, “light” pindakaas met toegevoegde geharde vetten of suikers, kant-en-klare saladedressings en gepofte snacks zoals rijstwafels met een laagje yoghurt of chocolade. Daarbij kunnen vegan koekjes of "gezonde" granola repen een bewuste keuze lijken, maar bevatten deze vaak kokosolie of palmvet in grote hoeveelheden. Kies in plaats daarvan voor gezonde vetten, zoals olijfolie, avocado, vette vis (zoals zalm en makreel), kipfilet, tofu of onbewerkte vleesvervangers, ei, noten en zaden.
3. Neem gezonde koolhydraten
Kies voor gezonde koolhydraten die langzaam worden opgenomen en je darmen ondersteunen. Voorbeelden zijn: zoete aardappel, volkorenbrood, speltpasta en zilvervliesrijst. Vermijd snelle suikers, zoals wit brood, snoep, koek en gebak. Frisdranken en vruchtensappen bevatten ook veel snelle suikers die je darmen kunnen ontregelen. Let op: ook producten die gezond lijken, kunnen verborgen snelle suikers bevatten. Denk aan ontbijtgranen, "natuurlijke" mueslirepen, kant-en-klare smoothies, honing-gezoete producten en sommige zuivelproducten zoals fruityoghurt. Zo lijkt een glas versgeperste jus d’orange een gezonde keuze, maar bevat net zoveel suiker als cola en mist de vezels die in een hele sinaasappel zitten.
Wil je weten welke voedingsmiddelen specifiek bij jou een rol spelen? Overweeg dan een intolerantie test om inzicht te krijgen in welke voeding bij jou mogelijk klachten veroorzaakt.
Inzicht in oorzaken brijige ontlasting
Voedselintolerantie test
- Kom te weten of brijige ontlasting door een voedselintolerantie veroorzaakt wordt
- Tot 287 voedingsmiddelen kunnen worden onderzocht
- Betrouwbaar onderzoek gespecialiseerd laboratorium
199,00
Leefstijltips om brijige ontlasting te verminderen
Een gezonde leefstijl kan je spijsvertering verbeteren en brijige ontlasting verminderen. Probeer de volgende 7 tips eens:
- Drink voldoende water: neem bij voorkeur 1,5 tot 2 liter (lauwwarm) water of (kruiden)thee per dag. Drink dit het liefst tussen de maaltijden door en niet tijdens of vlak na het eten, zodat je spijsvertering beter kan werken.
- Zorg voor voldoende beweging: dit houdt in dat je dagelijks minimaal 30 minuten beweegt en minimaal twee keer per week sport. Kies voor matig intensieve activiteiten als je vaak naar de wc moet. Geschikte opties zijn: wandelen, tuinieren, huishoudelijke taken, yoga, ontspannen fietsen en rustige krachttraining.
- Verminder stress: de reden hiervoor is dat stress de darmwerking kan versnellen of juist vertragen, waardoor je extra last kunt hebben van brijige ontlasting. Zorg voor een regelmatige dagstructuur met vaste pauzes om te eten en drinken, te rusten of juist te bewegen. Probeer daarnaast om regelmatig ademhalingsoefeningen of een meditatie te doen. Tot slot kan yoga ook helpen tegen stress en journaling (zoals het opschrijven van je gedachten).
- Zorg voor voldoende slaap: een goed slaapritme en voldoende slaap helpen je darmen te herstellen. Streef naar minimaal 8 uur slaap per nacht en vermijd schermen en cafeïne vlak voor het slapengaan.
- Beperk alcohol en alcoholvrije dranken: beperk alcohol tot maximaal één consumptie voor vrouwen en twee consumpties voor mannen per dag, en drink niet dagelijks. Nog beter is om helemaal geen alcohol te nemen. Deze kunnen je darmen irriteren en de samenstelling van je darmflora verstoren, wat brijige ontlasting kan verergeren. Alcoholvrije varianten, zoals alcoholvrij bier en wijn, zijn ook af te raden vanwege de hoeveelheid koolzuur en/of suiker.
- Stop met roken: nicotine kan de darmbeweging versnellen en zo diarree-achtige klachten verergeren.
- Probeer probiotica: dit zijn goede bacteriën die kunnen helpen om de balans in je darmflora te herstellen. Een gezonde darmflora ondersteunt een normale spijsvertering en kan brijige ontlasting verminderen. Je kunt probiotica binnenkrijgen via gefermenteerde voedingsmiddelen zoals yoghurt, kefir, zuurkool en kimchi, of via een hoogwaardig probioticum-supplement. Laat je adviseren door een zorgprofessional als je een supplement wilt proberen. Het kan even duren voordat je effect merkt, dus probeer het minimaal drie weken uit en kies een product met verschillende bacteriestammen voor het beste resultaat.
Wanneer professionele hulp inschakelen?
Wanneer je ontlasting aanhoudend brijig en stinkend is, of wanneer je slijm of bloed in je ontlasting opmerkt zonder duidelijke oorzaak, is het verstandig om een arts te raadplegen. Dit kan wijzen op een ontsteking, een verstoring in de darmflora of een onderliggende aandoening. Ook als je zonder duidelijke reden onbedoeld gewicht verliest, braakt of koorts hebt, kan dit een signaal zijn om medische hulp te zoeken. Je huisarts kan je indien nodig doorverwijzen naar een specialist om verdere complicaties te voorkomen.
Zijn ernstige aandoeningen al uitgesloten door een huisarts of specialist? Dan kunnen onze darmtesten, zoals een verteringstest, darmparasieten test, microbioom test of intolerantie test, aanvullende inzichten bieden om doelgericht aan je gezondheid te werken.
Bronnen
1. Belo, J. N., Bos, M. L., Brühl, Ph. C., Lemmen, W. H., Pijpers, M. A. M., Van den Donk, M., Burgers, J. S., Bouma, M., & Loogman, M. C. M. (2014). NHG-Standaard Diarree. NHG-Werkgroep. KNR nummer M34. April 2014. Lees meer
2. Graham, D. B., & Xavier, R. J. (2023). Conditioning of the immune system by the microbiome. Trends in Immunology, 44(7), 499–511. Lees meer
3. Gill, S. K., Rossi, M., Bajka, B., & Whelan, K. (2021). Dietary fibre in gastrointestinal health and disease. Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology, 18(2), 101–116. Lees meer
4. Cronin, P., Joyce, S. A., O’Toole, P. W., & O’Connor, E. M. (2021). Dietary fibre modulates the gut microbiota. Nutrients, 13(5), 1655. Lees meer
5. Geng, S., Yang, L., Cheng, F., Zhang, Z., Li, J., Liu, W., Li, Y., Chen, Y., Bao, Y., Chen, L., Fei, Z., Li, X., Hou, J., Lin, Y., Liu, Z., Zhang, S., Wang, H., Zhang, Q., Wang, H., Wang, X., & Zhang, J. (2020). Gut microbiota are associated with psychological stress-induced defections in intestinal and blood–brain barriers. Frontiers in Microbiology, 10, Article 3067. Lees meer
6. Holland & Barrett onderzoekt: zo ziet de poep van jouw buurman eruit. Holland & Barrett. 2024. Lees meer
7. Drossman, D. A., & Hasler, W. L. (2016). Rome IV—Functional GI Disorders: Disorders of Gut-Brain Interaction. Gastroenterology, 150(6), 1257–1261 Lees meer
8. De Wit, N., & Witteman, B. (2002). Diarree. Huisarts & Wetenschap, gepubliceerd op 10 augustus 2002. Lees meer
9. Spiller & Thompson (2010). Spiller, R. C., & Thompson, G. W. (2010). Rome Foundation Diagnostic Algorithms: Bowel Disorders. American Journal of Gastroenterology, 105(4), 775-785. Lees meer
10. Crooks, B., Limdi, J. K., & McLaughlin, J. (2019). How to manage chronic diarrhoea in the elderly? Frontline Gastroenterology, 10(4), 427-434. Lees meer
11. Blake, M. R., Raker, J. M., & Whelan, K. (2016). Validity and reliability of the Bristol Stool Form Scale in healthy adults and patients with diarrhoea-predominant irritable bowel syndrome. Alimentary Pharmacology & Therapeutics, 44(6), 693-703. Lees meer
12. Palsson, O. S., Baggish, J. S., Turner, M. J., & Whitehead, W. E. (2012). IBS Patients Show Frequent Fluctuations Between Loose/Watery and Hard/Lumpy Stools: Implications for Treatment. American Journal of Gastroenterology, 107(2), 286-295. Lees meer
13. Voedingscentrum. (z.d.). Voedingscentrum, eerlijk over voeding: Wat zijn vezels, waarom zijn ze gezond en wat is het voedingsadvies? Voedingscentrum. Lees meer
